องค์ประกอบที่สำคัญในการปลูกส้ม

สภาพอากาศ

สำหรับการปลูกส้มที่เหมาะทั้งด้าน อุณหภูมิ ความชื้น แสงแดด และลม คือ ช่วงต้นฤดูฝน เนื่องจากส้มเขียวหวานเป็นไม้ผลกึ่งเมืองร้อน จึงไม่ชอบอากาศที่ร้อนจัดหรือหนาวจัดเกินไป แต่ถ้าปลูกในพื้นที่ที่มีอากาศเย็น เช่น ภาคเหนือของไทย สภาพอากาศจะมีผลทำให้ผิวมีสีเหลืองเข้มมากขึ้น และไม่ควรปลูกส้มในแหล่งที่เคยมีการแพร่ระบาดของโรคกรีนนิ่ง หรือพื้นที่ที่มีน้ำท่วมขัง

ดิน

ที่เหมาะกับการปลูกส้ม ต้องเป็นดินที่มีการระบายน้ำได้ดี เช่น ดินร่วน ดินร่วนปนทราย และดินเหนียวที่ปรับปรุงสภาพให้เหมาะสมโดยมีการยกร่อง ดินควรมีสภาพความเป็นกรด-ด่างประมาณ 5.5-6.5 pH และเตรียมดินโดย ทำการฟันดิน 2 ครั้ง นาน 1 เดือนก่อนปลูก และ คลุมดินด้วยเศษพืชต่าง ๆ เช่น ฟางข้าว หญ้าแห้ง ต้นถั่วพร้า ใบแฝกเป็นต้น รวมถึงปลูกต้นพร้าคลุมดินและใช้เป็นปุ๋ยพืชสด เมื่อออกดอกจึงลอกเลนในท้องร่องกลบทับ

น้ำ

เป็นสิ่งจำเป็นมากในการปลูกส้ม เพราะถ้าปล่อยให้ส้มเขียวหวานขาดน้ำจะทำให้ต้นโทรม โรคและแมลงเข้าทำลายได้ง่าย ระยะที่ปลูกใหม่ ๆ ควรให้น้ำทุกวัน หลังจากนั้นประมาณ 2 สัปดาห์ ส้มเริ่มตั้งตัวได้แล้ว การให้น้ำควรให้วันเว้นแต่เมื่อส้มโตแล้วการให้น้ำจะต้องควบคุมให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับช่วงการเจริญเติบโตและสภาพทั่ว ๆ ไป เช่น ในระยะก่อนออกดอกจะต้องการน้ำน้อย เพื่อให้มีช่วงเก็บสะสมอาหาร แต่เมื่อติดผลแล้วจะต้องการน้ำมากขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงผลแก่ เมื่อเข้าสีแล้วควรลดปริมาณน้ำลงจากปกติจะช่วยให้ผลส้มแก่เร็วขึ้น วิธีการให้น้ำมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมเช่นการให้น้ำทางสายยาง การใช้เรือรดน้ำ และการให้น้ำโดยระบบสปริงเกอร์ ดังนั้น ต้องมีแหล่งน้ำเพียงพอสำหรับใช้ดูแลสวนส้มได้ตลอดทั้งปี แม้ส้มจะเป็นพืชที่ทนทานความแห้งแล้งได้ดีก็ตาม หากหวังให้ต้นส้มมีผลผลิตที่ดี ก็ต้องใช้น้ำค่อนข้างเยอะ

การใส่ปุ๋ย

เป็นการปรับปรุงบำรุงดินก่อนทำการปลูกและระหว่างการปลูก เพื่อให้ต้นส้มและดินมีความอุดมสมบูรณ์ลดการเกิดโรคพืช เป็นการปรับสภาพให้ดินมีธาตุอาหารที่เหมาะสม ทั้งนี้ เกษตรกรหรือชาวสวนได้มีเทคนิคการผสมปุ๋ยที่แตกต่างกันตามสภาพของดินในแต่ละพื้นที่ปลูก
สูตรที่ 1 รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยหมักหรือมูลโคแห้ง 2 กิโลกรัม/หลุม และหลังปลูกต้นส้มครั้งแรกใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0 อัตรา 100 กรัมต่อต้น จากนั้นใส่ปุ๋ยเคมีร่วมกับปุ๋ยหมักหรือมูลโคแห้งทุก 4 เดือน โดยใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 25-7-7 สลับกับสูตร 46-0-0 อัตรา 200 กรัม ต่อต้น ปุ๋ยหมักหรือมูลโคแห่ง อัตรา 5 กิโลกรัมต่อต้น และรดน้ำหมักชีวภาพ ทุก 2 สัปดาห์ (วาสนา มานิช, ปิยทัศน์ ทองไตรภพ และพรรณปพร กองแก้ว, 2552)
สูตรที่ 2 ใส่ตั้งแต่เริ่มปลูกจนถึงอายุ 1 ปี ควรใส่ปุ๋ยคอกผสมไปที่ดินบนโขดส้ม (หลุมปลูก) ประมาณ 10 ก.ก. หรือ 2 บุ้งกี๋/ต้น หลังจากปลูกประมาณ 1 เดือน ให้หว่านปุ๋ยยูเรียต้นละ 1 ช้อนแกง หรือ 30 กรัม ส่วนปุ๋ยเคมีควรใช้สูตร 15-15-15 ต้นละ 100 กรัม ประมาณ 3 เดือน/ครั้ง สำหรับปุ๋ยคอกให้อัตรา 2-3 บุ้งกี๋ หรือ 10-15 ก.ก. ทุก 4 เดือนในระยะปีที่ 2- ควรใส่ปุ๋ยคอกทุก 4 เดือน อัตรา 2-3 บุ้งกี๋ หรือ 10-15 ก.ก. และปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรา 300-500 กรัม/ต้น ประมาณ 3 เดือน/ครั้งในช่วงอายุ 3 ปีขึ้นไป ส้มจะเริ่มติดผล ดังนั้นในช่วงที่ผลใกล้แก่ควรให้ปุ๋ยสูตร 13-13-21 เพื่อช่วยให้ผลส้มมีคุณภาพดีขึ้น (ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ, 2559)